Reflectie van de maand
Vrome vrouwen (deel II)
Het is een uitdaging om bij een dienst passende liederen te vinden die geschreven zijn door een vrouw. Normaal letten we er niet op wie een lied geschreven heeft. We kijken naar tekst en melodie. Maar in het kader van onze zomerserie ‘vrome vrouwen’ besteden we meer aandacht aan de bijdrage van vrouwen. Door een vrouw aan het woord te laten die door haar geloofs- en levenskeuzes inspireert. Én door in ieder geval één of twee liederen te kiezen van de hand van vrouwen.
De bekendste lieddichters zijn mannen: Willem Barnard, Huub Oosterhuis, Muus Jacobse, Sytze de Vries, Jan Wit, Jan Willem Schulte Nordholt, Ad den Besten. Vele liederen staan er van hen in het liedboek, van de meesten ook al in dat van 1973. Prachtige poëtische teksten. Er staan ook best wat liederen van vrouwen in, maar wel een stuk minder. Zo’n 225 van de 1235 in totaal, als je de verschillende versies van de psalmen – inclusief de aanvulling ‘psalmen anders’ – meerekent. Bekende vrouwelijke dichters waarvan meerdere teksten te vinden zijn zijn Hanna Lam, Ria Borkent, Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde. De laatste twee hertaalden samen veel psalmen.
In het liedboek der kerken van een halve eeuw geleden waren teksten van vrouwen sporadisch te vinden. Vrouwen leverden een bijdrage aan 30 liederen, van de 491 in totaal. Alle psalmen werden door mannen berijmd. Om die reden zag begin jaren tachtig de bundel ‘Eva’s lied’ het licht, met 42 liederen door vrouwen. Marijke de Bruijne stimuleerde vrouwen om zelf liederen te maken. Later kwam er een vervolg, Eva’s lied 2. Ik zong er veel uit in mijn studietijd, in feministisch-theologische diensten die wij zelf begeleidden. Op mijn gitaar tokkelde ik de akkoorden mee.
Zijn teksten van vrouwen anders dan van mannen? Natuurlijk lang niet altijd. Maar waar de liederen uit het liedboek in die tijd vaak prachtige composities waren van Bijbelse symboliek waren de liederen uit Evas lied concreter, meer gericht op het gewone leven. Ook werden expliciet liederen over Bijbelse vrouwen gemaakt als Eva, Sara, Hagar, Rebekka, Tamar, Ruth, Martha en Maria. Over de naamloze vrouw die Jezus’ voeten zalfde en de vrouw bij de bron. Tot mijn favorieten behoorden ‘Genade is Gods Naam vervoegen’. en ‘Vol van verwachting zijn wij gekomen’. In de laatste drie zomerdiensten zingen we steeds een lied uit Eva’s lied. Ook speur ik in ons eigen liedboek uit 2013 naar liederen door vrouwen die passen bij thema en tekst.
Zo vormt de liturgie het passende kader waarin we drie vrouwen laten spreken: Sojourner Truth, Simone Weil en Mercy Amba Oduyoye. De laatste is mij door collega Ilse toe bedeeld, die niet wist dat ik haar ooit ontmoette tijdens een studiereis. Drie vrouwen die elk op haar eigen manier gedachten aanreiken over wat het geloof kan betekenen in het dagelijks leven. Sojourner Truth koos een naam die ‘pelgrim van de waarheid’ betekent. In haar strijd voor vrijheid als tot slaafgemaakte én vrouw, werd het christelijk geloof steeds belangrijker voor haar. Simone Weil zocht naar de beste manier om invulling te geven aan haar leven, en vond die in het meedragen van het kruis van anderen. Daarin wacht zij op God. Mercy Amba Oduyoye brengt in haar theologie Christus dicht bij de werkelijkheid van Afrikaanse vrouwen. Hoe dichtbij staat Hij eigenlijk bij ons leven? Als vrouw en als man? We luisteren naar de woorden van deze ‘vrome vrouwen’. Niet zozeer uit interesse, maar om ons daar ook zelf door te laten raken. Omdat er veel stemmen zijn die misschien minder hard klinken, of die van verder weg komen, maar die ons soms verrassende invalshoeken kunnen aanreiken
ds Marianne Bogaard
Vol van verwachting
Vol van verwachting zijn wij gekomen
om weer te weten waartoe wij bestaan.
Verstillend van binnen, verlangend te horen
het levende Woord dat opnieuw wordt geboren
waar mensen in aandacht en liefde verstaan.
Tijd vloeit ineen; verleden worden heden, toekomst wordt nu, maar altijd blijft het Woord:
herinnerd te worden aan hoe wij bedoeld zijn,
herscheppen de wereld waarmee wij vergroeid zijn,
die opdracht aan alles wat ademt gaat voort.
Tekst: Marijke de Bruijne
Voorgaande reflecties
Maand van de schepping
‘Dimitrios I, van 1972 tot 1991 oecumenisch patriarch van Constantinopel, riep in 1989 de datum van 1 september uit tot een dag van gebed voor de schepping. Het orthodoxe kerkelijk jaar begint…
Vrome vrouwen (deel II)
Het is een uitdaging om bij een dienst passende liederen te vinden die geschreven zijn door een vrouw. Normaal letten we er niet op wie een lied geschreven heeft. We…
Heilzame verwerking van het slavernijverleden
Zaterdag 25 maart is een aanzienlijke groep…
De tijd voor Kerst
Was in het verleden Sinterklaas hét feest waar winkeliers voor uitpakten, tegenwoordig begint het kerstfeest steeds meer die plek in te nemen. Het is lucratiever om cadeau’s onder de aandacht…
Gele Kabbes
“Dit is een Gele Kabbes”, zegt gids Klydel. We staan stil bij een grote woudreus in de jungle van Suriname. “Wie wil kan binnen kijken”, vervolgt hij, en…
Wat de toekomst brengen moge … – 10 jaar later
Tien jaar geleden kwam Caleidoscoop met een themanummer “Wat de toekomst brengen moge ” over de toekomst van de kerk. De redactie had verschillende gemeenteleden gevraagd hun gedachten te verwoorden over Protestants Kralingen in 2020. Dat jaar, 2012, was het jaar dat de Oosterkapel zou sluiten. Er waren werkzaamheden aan de Oudedijk waardoor Pro Rege en…
Prijs de dag voordat het avond is
Pinksteren: we zullen opnieuw horen en vieren, hoe in alle talen werd verstaan, wat de leerlingen, de vrouwen en Maria verkondigden, die de Heilige Geest hadden ontvangen. Van de dichter en predikant Jaap Zijlstra (1933-2015) zijn twee Pinksterliederen in het Liedboek opgenomen. We staan stil bij het meest sprekende lied 690: Taal op de tong.…
Wereldgeschiedenis en bloeiende jasmijn
Ieder jaar in mei raken de verhalen over de verwoesting van Rotterdam door het bombardement en de brand die daarop volgde me weer. Sommigen in onze gemeente hebben het als kind meegemaakt. Anderen hebben er zelf geen herinneringen aan, maar zijn elders opgegroeid omdat hun ouders moesten vluchten. Hun verhalen maken mij ervan bewust hoe…
U zij de glorie
Geen Pasen zonder het lied ‘U zij de glorie’. Wat is dit een enorm geliefd lied. We hopen het komende Pasen met elkaar te kunnen zingen. Hopelijk…
De liefde van Christus beweegt de wereld
In de zomer van 2022 vindt de elfde assemblee van de Wereldraad van Kerken plaats. Christenen uit ongeveer 350 kerken en meer dan 110 landen komen bij elkaar om hun hoop voor onze wereld te delen en uit te dragen. Dat gebeurt al meer dan 70 jaar, een assemblee wordt eenmaal in de zeven jaar…
Troost
In 2017 was Michael Ignatieff * gevraagd om in Utrecht een lezing te geven over rechtvaardigheid en politiek in het Bijbelboek Psalmen, in een bijzondere concertreeks van alle 150 psalmen (getoonzet door verschillende componisten) door het Nederlands Kamerkoor. Toen hij daarna naar de muziek van de psalmen luisterde, onderging hij een intense ervaring. ‘De muziek was…
Zegenrijk
Wat wens je elkaar toe, net over de drempel van 2022? Een voorspoedig nieuwjaar klinkt minder vanzelfsprekend dan voorheen. De pandemie hangt voorlopig nog als een schaduw over ons heen, om rekening mee te houden. Met alle gevolgen die dat heeft. Voor onze bewegingsvrijheid, voor ons welzijn, voor vele sectoren in onze maatschappij. Voorspoed…
Welkom op de mottendeken
Vele eeuwen hebben kunstenaars hun beste talenten gegeven om de mooiste en ontroerendste geboortetaferelen in de kerstnacht weer te geven. Altijd was hun streven, om de liefde en het heil van God, zichtbaar in het kind Jezus over te brengen bij ons, de kijkers. Om ons uit te nodigen om naar binnen te stappen…
Ten paradijze geleiden u de engelen
Ik heb het altijd een ontroerende én intrigerende zin gevonden, de openingszin van het ‘In paradisum’. Dit is wat je iedereen toewenst wiens leven op aarde ophoudt. Het drukt het verlangen uit dat overleden geliefden verder gedragen worden waar wij hen moeten loslaten. In de Katholieke traditie wordt het ‘In paradisum’ tijdens de requiemmis…
Wat heb jij over voor de toekomst?
Patriarch Bartholomeus (van de oosters orthodoxe kerken), paus Franciscus en aartsbisschop Welby (van de Anglicaanse kerk) deden een gezamenlijke oproep om het klimaat en de toekomst van deze wereld te redden. In Glasgow wordt van 1 tot 12 november de klimaattop gehouden. Niet eerder werkten deze kerkleiders samen, niet eerder werd zo’n dringende oproep richting…
De grammatica van de hoop
Het is niet met elkaar te rijmen. Een priester die vermoord wordt door de man aan wie hij onderdak biedt. Het gebeurde onlangs in Frankrijk. De dader was een Rwandese asielzoeker die een tijd in de gevangenis had gezeten omdat hij brand had gesticht in de kathedraal van Nantes. Na zijn vrijlating onder voorwaarden had…
De kerk opnieuw uitvinden
We leven in een tijd waarin de kerk almaar minder vanzelfsprekend en almaar onbekender voor de samenleving wordt. Er zijn postcodegebieden waarin nog maar zo weinig PKN-leden zijn, dat deze mensen aangeraden wordt lid of gastlid te worden bij een andere kerk, of met elkaar een huisgemeente te vormen. In onze stad heeft de kerk…
Gedeeld verleden
“Gedeeld verleden, gezamenlijke toekomst”, heet de werkgroep die jaarlijks in Rotterdam de herdenking voorbereidt van de afschaffing van de slavernij op 1 juli 1863. Rondom de herdenking wordt in de Hoflaankerk een viering gehouden die wordt voorbereid door mensen uit kerken met veel Surinaamse of Caribische leden en uit onze Protestantse Gemeente Kralingen. In die…