Zijn heerlijkheid zal wonen in dit land,
het heilig land waar goedheid trouw ontmoet,
het recht de vrede met een kus begroet;
de trouw die uit de aarde opwaarts schiet,
het recht dat uit de hemel nederziet.
Uit Psalm 85, derde couplet
De psalm van derde advent roept verwachting op. Als dit toch eens waar mocht zijn, denk je als je het leest. Wat zou de wereld er dan anders uitzien. Gods lichtglans die zich toont in trouw, liefde, recht en vrede. In omhelzen en begroeten. Recht dat verankerd is in wat boven onszelf uitgaat. Waar God zelf op toeziet, niet voor meerdere uitleg vatbaar.
Je zou willen dat er zo’n onwrikbaar criterium was, waaraan alles kon worden gemeten. In plaats daarvan heeft iedere partij zijn oprechte opvatting over wat recht is, en zijn de meningen verdeeld over wat vrede brengt. Neem de oorlogen in Gaza en Libanon: hoeveel slachtoffers zijn geoorloofd omwille van het bereiken van vrede? En wat voor vrede is dat eigenlijk, als daarvoor hele leefgebieden worden verwoest? Diezelfde vragen kun je stellen bij andere oorlogsgebieden. Oekraïne, Soedan, Jemen. Ik voel me vaak machteloos bij al die grote conflicten. Ze kunnen ook angst oproepen. Wat hebben wij te verwachten?
Vier adventszondagen vullen in de kerk onze verwachting, met voor iedere zondag een eigen psalm: “Heer, ik hef mijn hart en handen op tot U” (psalm 25:1), “Wek op Uw kracht en kom bevrijden”(psalm 80:2), “Recht is het woord van God…een licht voor onze ogen”(psalm 19:3). En psalm 85 natuurlijk. Zingend leggen we onze onmacht bij God neer. Ontsteken we vlammen van hoop aan de Paaskaars. Eén kwetsbare vlam, twee, drie, vier. Omdat we uitzien naar de komst van de Mens die het Licht der Wereld wordt genoemd. En ons vasthouden aan gerechtigheid die ons menselijk beoordelingsvermogen overstijgt. Advent is roepen om recht en bidden om vrede. En daarin toeleven naar Kerst, waarin de vrede van omhoog de aarde raakt.
Naast, of in plaats van, vier kaarsen hebben veel mensen een adventskalender. Dat is een Duitse traditie uit de negentiende eeuw, toen nog met Bijbelse plaatjes. Voor iedere dag van de maand december één. De plaatjes zijn inmiddels vervangen door gevulde vakjes. Vaak is dat chocola. Maar er zijn meer variaties. Zo kwam ik dit jaar bij de biologische winkel een kalender tegen met 24 soorten thee. En in een bericht op de nieuwsapp lees ik dat er ook adventskalenders zijn met verzorgingsproducten, sieraden en zelfs snoep en speeltjes voor dieren. De ‘humanisatie-trend’ wordt dat laatste genoemd.
Terwijl de secularisatie toeneemt zitten adventskalenders in de lift. Ze zijn populair, mede door ‘unboxing’ video’s op sociale media. Dat zijn filmpjes waarin influencers de hokjes openmaken om te laten zien wat erin zit. Een soort online reclame en vermaak tegelijk. Iemand van het Meertens Instituut geeft aan dat zo’n kalender tegenwoordig een universeel ding is, passend bij het kerstfeest van nu. Een psycholoog duidt het als een reactie op de onzekerheid in de wereld: “We hebben over weinig dingen om ons heen controle, zo’n adventskalender biedt dan zekerheid”.
Verwachting teruggebracht tot het iedere dag openen van een hokje met daarin een cadeautje. Met de grootste verrassing op Kerstavond. Wat een contrast met de oorspronkelijke betekenis van Advent en Kerst. Wij spreken uit in de kerk dat we het niet redden met onze menselijke maakbaarheid. We proberen onze ogen niet alleen op de eigen kleine context te richten, maar we slaan die ogen op naar de Eeuwige. Juist omdat ‘Vrede op aarde’ ver weg lijkt en we beseffen dat we geen controle hebben over het grote wereldgebeuren. Ons verwachten raakt aan een diep verlangen. Goedheid, recht, vrede en trouw die elkaar ontmoeten. Werd het maar waar!
Zo bereiden wij ons voor op Kerst. We richten ons op het goddelijk Kind wiens komst we zullen vieren. De Mens die in gewelddadige tijden Gods Liefde leefde en daaraan bezweek. De Zoon die daarin overwon, omdat Gods trouw Hem -en ons- niet overlaat aan het aardedonker, maar het leven opnieuw aan het Licht brengt. Dat is geen verwachting die op zo’n manier vervuld wordt dat alle problemen in de wereld zijn opgelost, als het grootste cadeau. Het is verwachting die ons leert wat mens-zijn is, zodat we zelf vasthouden aan goedheid, vrede, recht en trouw. En daaruit leven in alle complexiteit. Iedere dag van december. Iedere dag van het jaar dat komt.
ds Marianne Bogaard