Drie kloostergemeenschappen, op loopafstand van elkaar in Oosterhout, organiseerden de afgelopen jaren drie grote tentoonstellingen van hedendaagse kunst op hun terrein: Liefde in 2017, Hoop in 2021, en Geloof in 2023. Afgelopen juli liep ik rond in de tuinen van de norbertinessen, de benedictinessen en de benedictijnen, vol respect hoe zij hun privéruimtes gedeeltelijk openstelden voor kunst – wetend dat veel meer mensen nu zich bezinnen door kunst dan door kerkdiensten. In enkele weken tijd bezochten 20.000 mensen deze tentoonstelling.
Plotseling stond ik aan de rand van een graf – zo leek het. Tot grafdiepte zijn de letters LOVE uitgegraven. Het benam mij de adem. Het was stil op deze plek. De vele mensen stopten met praten. Veel gedachten en vele vragen komen op. Is hier liefde begraven? Is liefde dood? Zo lijkt het wel, in onze wereld. Er is zo veel geweld, zo veel zinloos geweld in alle oorlogen. Wat kan liefde daartegen doen? Het werk is gemaakt door de Egyptische kunstenares Ghada Amer, voor het eerst in 2003. Het was haar antwoord op de War on Terror, die George W. Bush was begonnen. Het was haar antwoord op de absurditeit van oorlog en wat dat met mensenlevens doet. Twintig jaar later heeft zij dit werk opnieuw gemaakt, nu met de oorlog in Oekraïne in gedachten. Het is aangrijpend om te beseffen hoe daarna de oorlog in Gaza gekomen is. Hoe veel liefde vergaat er in geweld!
Dit werk confronteert mij met grote vragen over de zin en zinloosheid van liefde. Het confronteert mij met mijn aardsheid, stof ben ik en tot stof keer ik weer. In deze 40dagentijd wordt ons gevraagd om onszelf en onze wereld onder ogen te zien. Er zijn gebeurtenissen, waardoor liefde zinloos lijkt. Waardoor liefde dood en begraven lijkt. Al die grote vragen is Jezus aangegaan. Alle confrontaties is Jezus aangegaan. De confrontatie met het kwaad, de confrontatie met afwijzing, het weten dat zijn leven alles zou vragen. Dat zijn leven zélf gevraagd zou worden. Al vanaf zijn eigen 40 dagen in de woestijn was het duidelijk: Jezus zou niet toegeven. Hij kon niet anders dan vasthouden aan de liefde van God, ook al zou het op zijn dood uitlopen. Jezus heeft de definitieve keuze voor zijn leven uit liefde en zijn sterven uit liefde gemaakt, in de confrontatie met de ‘verzoeker’.
Aan de rand van dit Love Grave kan ik zien hoe diep de liefde van Jezus is. Aan de rand van dit Love Grave ben ik ook met mijzelf in strijd. Hoe leeg, hoe zinloos kan liefde zijn tegenover zo veel vreselijk geweld in onze wereld. Opnieuw mag ik diep kijken: zo diep is de liefde van Jezus. Hij is daar, ook in de dood. Ik mag opnieuw kijken en opnieuw. Aan de rand van dit graf van liefde mogen mijn vragen, mijn twijfels en ook mijn liefde er zijn. Zonder dit innerlijk gesprek kom ik niet verder. Vanuit dit innerlijk gesprek vind ik mijn weg, vind ik Jezus, zijn liefde, zijn leven.
ds Ilse Hogeweg