‘Raak me niet aan’. Het is één van de meest besproken zinnen uit het Paasevangelie. We vinden die zin alleen bij Johannes (hoofdstuk 20, vers 17). Als Maria van Magdala huilend bij het graf staat, wordt ze aangesproken. Ze denkt dat het de tuinman is, tot hij haar naam noemt. ‘Maria!’. Daarop draait ze zich om en zegt, in het Hebreeuws, ‘meester’. Jezus antwoordt met de woorden ‘Raak mij niet aan’. Dat wil zeggen, zo staat het in de Statenvertaling. In de NBG-vertaling uit 1951 en in de Nieuwe Bijbelvertaling die we nu gebruiken staat ‘Houd me niet vast’.

Daar zit verschil in. Kunstenaars hebben daar creatief op gevarieerd. Vaak lijkt het of Maria Jezus probeert aan te raken, maar maakt hij een afwerend gebaar, zoals in deze afbeelding van Fra Angelico. Andere keren is dat gebaar meer zegenend. Ook Bijbeluitleggers geven verschillende perspectieven. Er is een periode geweest dat het ‘raak mij niet aan’ verbonden werd met de bedenkelijke reputatie van Maria van Magdala. De vrouw bij het graf uit het Johannesevangelie werd dan vereenzelvigd met de zondige vrouw die Jezus’ voeten wast in het Lucasevangelie. Er is heel wat gespeculeerd over haar relatie tot Jezus. En ja, díe vrouw mocht hem na de opstanding natuurlijk niet meer aanraken!

Maar de vertaling ‘Raak me niet aan’ is dus niet de enige mogelijkheid. Je kunt de Griekse zin zoals die in de grondtaal van het Nieuwe Testament staat ook weergeven met ‘Houd me niet vast’. De Latijnse vertaling die rond het jaar 400 gemaakt werd, koos echter voor ‘Noli me tangere’,  ‘Raak me niet aan’. Zo kwam die versie in de Statenvertaling terecht. De beeldvorming van Maria van Magdala als ‘lichte’ vrouw deed de rest.  Dat doet haar geen recht. Zij is juist degene die de Opgestane als eerste ontmoet, die bij haar naam geroepen wordt en als een discipel de wereld in wordt gestuurd, te beginnen met de leerlingen van Jezus. ‘Houd me niet vast’ klinkt vanuit die beeldvorming heel anders. Jezus zegt ermee dat zij een eigen weg heeft te gaan. Zonder Hem, nu Hij niet meer op aarde zal zijn, maar wél in blijvende verbondenheid met Hem.

‘Raak me niet aan’ legt het accent op ongewenste toenadering. ‘Houd me niet vast’ is minder fysiek gericht. Het benadrukt het loslaten van de relatie met de aardse Jezus om zelfstandig verder te gaan. Als gezonden vrouw, de eerste op de Paasmorgen. Dat is heel wat anders dan een zondige vrouw.

ds Marianne Bogaard