Dit najaar was ik met Jochem in Wuppertal, vanwege de zweeftrein die daar 13 kilometer lang tussen Vohwinkel en Oberbarmen boven de rivier de Wupper heen en weer zweeft. Ik realiseerde mij dat we daar voorbij de Germarker kerk kwamen in het stadsdeel Barmen. In deze kerk kwamen van 29-31 mei 1934 180 predikanten, kerkbestuurders en kerkleden bij elkaar om stelling te nemen tegenover de inmenging van de staat en de nazi-ideologie in de kerk. Deze kleine beweging noemde zich de ‘Bekennende Kirche’. De 180 aanwezigen (179 mannen en één vrouw, medewerkster van Dietrich Bonhoeffer) namen 6 stellingen aan, die een krachtige geloofsbelijdenis vormen. De eerste stelling staat op het gedenkteken op de foto:
Jezus Christus, zoals over hem in de Heilige Schrift wordt getuigd, is het ene Woord van God waarnaar wij moeten luisteren, en dat wij in leven en sterven moeten vertrouwen en gehoorzamen.
Wij verwerpen de valse leer volgens welke de kerk buiten en naast dit ene Woord van God andere gebeurtenissen, machten, gestalten en waarheden als Gods openbaring mag en moet aanvaarden.
In deze woorden vond de kleine Bekennende Kirche de kracht om staande te blijven in al het ideologisch en feitelijk geweld van de nationaalsocialistische overheid. Jezus Christus bepaalt ons leven, onze keuzes, onze weg. Niets en niemand anders kan of mag daar tussen komen.
In Barmen staat dit gedenkteken ter herinnering aan de synode van Barmen. Niet in de kerk, en ook niet naast de kerk – ik moest vragen waar het stond. Het gedenkteken staat in een winkelstraat achter de kerk. Het is duidelijk te zien dat een grote groep mensen, de meerderheid, de Hitlergroet brengt. Een kleine groep mensen wendt zich daar van af. Zij richten zich naar de kerk, naar Jezus Christus.
Dit gedenkteken in de winkelstraat laat ons zien dat we in elke tijd ons opnieuw af moeten vragen: wie geven wij de macht over ons leven? Op wie richten wij ons? Een samenleving van recht en vrede is nooit een vanzelfsprekendheid. Onze keuze voor Jezus Christus moeten we niet (alleen) in de kerk maken. Juist midden in de stad, midden in de economie, midden in alle machten die aan mensen trekken blijft de vraag: op wie richt je je? Op wie richten we ons, in wat wij doen? Ook al wordt de kerk een kleine beweging, ze is nooit ontslagen van antwoord geven op haar roeping: gehoorzaamheid aan Jezus Christus. Dat maakt ons voorgoed kritisch naar welke andere macht dan ook: de macht van hebzucht, de macht van heerszucht, de macht van haat, de macht van welke ideologie dan ook. Midden in ons leven, waar we ook zijn, zoeken we gewetensvol steeds de richting van Jezus Christus.
ds Ilse Hogeweg