De bekendste lieddichters zijn mannen: Willem Barnard, Huub Oosterhuis, Muus Jacobse, Sytze de Vries, Jan Wit, Jan Willem Schulte Nordholt, Ad den Besten. Vele liederen staan er van hen in het liedboek, van de meesten ook al in dat van 1973. Prachtige poëtische teksten. Er staan ook best wat liederen van vrouwen in, maar wel een stuk minder. Zo’n 225 van de 1235 in totaal, als je de verschillende versies van de psalmen – inclusief de aanvulling ‘psalmen anders’ – meerekent. Bekende vrouwelijke dichters waarvan meerdere teksten te vinden zijn zijn Hanna Lam, Ria Borkent, Ida Gerhardt en Marie van der Zeyde. De laatste twee hertaalden samen veel psalmen. 

In het liedboek der kerken van een halve eeuw geleden waren teksten van vrouwen sporadisch te vinden. Vrouwen leverden een bijdrage aan 30 liederen, van de 491 in totaal. Alle psalmen werden door mannen berijmd. Om die reden zag begin jaren tachtig de bundel ‘Eva’s lied’ het licht, met 42 liederen door vrouwen. Marijke de Bruijne stimuleerde vrouwen om zelf liederen te maken. Later kwam er een vervolg, Eva’s lied 2. Ik zong er veel uit in mijn studietijd, in feministisch-theologische diensten die wij zelf begeleidden. Op mijn gitaar tokkelde ik de akkoorden mee.

Zijn teksten van vrouwen anders dan van mannen? Natuurlijk lang niet altijd. Maar waar de liederen uit het liedboek in die tijd vaak prachtige composities waren van Bijbelse symboliek waren de liederen uit Evas lied concreter, meer gericht op het gewone leven. Ook werden expliciet liederen over Bijbelse vrouwen gemaakt als Eva, Sara, Hagar, Rebekka, Tamar, Ruth, Martha en Maria. Over de naamloze vrouw die Jezus’ voeten zalfde en de vrouw bij de bron. Tot mijn favorieten behoorden ‘Genade is Gods Naam vervoegen’. en ‘Vol van verwachting zijn wij gekomen’. In de laatste drie zomerdiensten zingen we steeds een lied uit Eva’s lied. Ook speur ik in ons eigen liedboek uit 2013 naar liederen door vrouwen die passen bij thema en tekst.

Zo vormt de liturgie het passende kader waarin we drie vrouwen laten spreken: Sojourner Truth, Simone Weil en Mercy Amba Oduyoye. De laatste is mij door collega Ilse toe bedeeld, die niet wist dat ik haar ooit ontmoette tijdens een studiereis. Drie vrouwen die elk op haar eigen manier gedachten aanreiken over wat het geloof kan betekenen in het dagelijks leven. Sojourner Truth koos een naam die ‘pelgrim van de waarheid’ betekent. In haar strijd voor vrijheid als tot slaafgemaakte én vrouw, werd het christelijk geloof steeds belangrijker voor haar. Simone Weil zocht naar de beste manier om invulling te geven aan haar leven, en vond die in het meedragen van het kruis van anderen. Daarin wacht zij op God. Mercy Amba Oduyoye brengt in haar theologie Christus dicht bij de werkelijkheid van Afrikaanse vrouwen. Hoe dichtbij staat Hij eigenlijk bij ons leven?  Als vrouw en als man? We luisteren naar de woorden van deze ‘vrome vrouwen’. Niet zozeer uit interesse, maar om ons daar ook zelf door te laten raken. Omdat er veel stemmen zijn die misschien minder hard klinken, of die van verder weg komen, maar die ons soms verrassende invalshoeken kunnen aanreiken

ds Marianne Bogaard